Hoe dementie de gevoeligheid voor pijn beïnvloedt bij tandheelkundige zorg

Mensen met dementie worden gevoeliger voor pijn naarmate de schade aan de hersenen ernstiger wordt. Dat blijkt uit onderzoek van Steffie Bunk van het Universitair Medisch Centrum Groningen, UMCG. Het onderzoek benadrukt volgens het ziekenhuis het belang van tijdige pijnsignalering. De helft tot driekwart van de mensen met vormen van dementie ervaart pijn, stelt onderzoeker Steffie Bunk. Bij dementie gaan de zenuwcellen en de verbindingen tussen die zenuwcellen kapot, waardoor de hersenen minder goed werken en pijn ook anders wordt verwerkt. Mensen met gevorderde dementie in het verpleeghuis kunnen vaak zelf niet meer goed aangeven dat zij pijn hebben, zij zijn afhankelijk van de observaties van verzorgenden en verpleegkundigen. Het uiterlijk van de patiënt met dementie legt veel bloot van wat zich van binnen afspeelt aan pijnbeleving, ook al kan de persoon dat niet langer duidelijk maken. Het zijn vaak subtiele signalen die het gelaat weergeeft, zoals: omlaag bewegende wenkbrauwen, samenknijpende oogleden, het optrekken van de bovenlip waardoor plooien rond de neus kunnen ontstaan. Maar ook rusteloosheid, zoals friemelen, in handen knijpen, heen en weer wiegen, en verzet tegen zorg. Voor haar onderzoek maakte Bunk gebruik van een pijnobservatie-instrument met de naam PAIC15. Deze ‘observatieschaal’ attendeert zorgprofessionals op totaal 15 pijnsignalen. Steffie Bunk, die haar studie uitvoerde onder meer met steun van Alzheimer Nederland, wilde weten of mensen met gevorderde dementie niet alleen minder goed in staat zijn om aan te geven dat zij pijn hebben, maar ook of ze gevoeliger zijn voor pijn. Met milde pijnprikkels onderzocht ze of de verwerking van pijn verandert door dementie en bekeek ze met een MRI-scan welke veranderingen in de hersenen daarbij een rol spelen. De uitkomsten van het onderzoek maken de signalering van pijn door zorgprofessionals extra belangrijk. Het pijnobservatie-instrument is ontwikkeld door het Universitair Netwerk Ouderenzorg van het UMCG. Steeds meer verpleeghuizen gebruiken de PAIC15 om pijn bij mensen met dementie tijdig te herkennen en te behandelen.